Gedenkstätte Jüdischer Friedhof
Bollendorf
Bollendorf had een bloeiende Joodse gemeenschap met een eigen synagoge tot aan de nazi-tijd. Deze werd vernietigd tijdens de novemberpogroms in 1938. De Joodse begraafplaats, die tussen het centrum van Bollendorf en de wijk Weilerbach op een helling tussen boomgaarden ligt, werd ontheiligd en de grafstenen omvergeworpen.
Pas in de jaren 1950 werden de resten van de synagoge in het dorp afgebroken en werd de begraafplaats volledig vernield en vervolgens geëgaliseerd. Een fragment van een pilaar, waarvan wordt gezegd dat het van de ingang van de synagoge is, werd opgericht op een weiland dat in die tijd werd ingezaaid, met een gedenkplaat voor de Joodse gemeenschap eraan bevestigd, en er werd een nieuwe ommuring gebouwd waarin waarschijnlijk minstens 30 grafstenen werden geplaatst.
De begraafplaats is een uniek hedendaags document voor Rijnland-Palts over hoe er in de vroege Bondsrepubliek werd omgegaan met het nationaalsocialistische verleden. Op veel plaatsen in Duitsland, waaronder de Eifel, werden plaatsen en gebouwen die herinnerden aan de Joodse medeburgers die door de nationaal-socialisten werden vervolgd, volledig afgebroken of zo ingrijpend veranderd dat er niets meer overbleef dat op hun Joodse geschiedenis wees. Het jodendom, dat tot het begin van de Tweede Wereldoorlog deel uitmaakte van de Duitse samenleving, werd in de eerste jaren na de oorlog in veel lokale gemeenschappen vrijwel uit het geheugen gewist. Een werkelijke herwaardering van de nationaalsocialistische misdaden vond slechts in beperkte mate plaats. In Bollendorf is deze manier van omgaan met het verleden, in tegenstelling tot veel andere plaatsen in Duitsland, vandaag de dag nog steeds zichtbaar, getuige de grafsteenfragmenten die in de buitenmuur van de Joodse begraafplaats zijn ingebouwd.
Aan dit project van de lokale gemeenschap van Bollendorf om de begraafplaats opnieuw in te richten, dat in 2023 werd afgerond en werd goedgekeurd door de Joodse gemeenschap van Trier, gingen sinds 2019 verschillende archeologische onderzoeken vooraf door het Staatsmuseum van Trier op initiatief van de werkgroep Joodse geschiedenis van Bollendorf en met de steun van Dieter Burgard, de toenmalige staatscommissaris voor Joods leven en antisemitisme.
Als onderdeel van de herinrichting, die werd gefinancierd met fondsen van onder andere de Stichting Cultuur Rijnland-Palts en het LEADER-programma, werden grafstenen met inscripties van de buitenmuur verwijderd en vervangen door plaatshouders met een geïntegreerde davidster. De verwijderde grafstenen werden bevestigd aan de achterste muur van de begraafplaats. Daarnaast werd er een pad aangelegd over het terrein en werd de begraafplaats opnieuw ingezaaid met een weide van strooibloemen. Het doel van de herinrichting was om een waardige rustplaats en gedenkteken te creëren en de historische betekenis van deze plek in ere te houden.
Er is een parkeerplaats voor wandelaars boven de begraafplaats. Het gedenkteken is zo direct geïntegreerd in het netwerk van wandelpaden in het natuurpark Zuid-Eifel.